Atatürk’ün istihbaratçısının hikayesi

Antalya’nın tarihi kent merkezi Kaleiçi’nde begonvillerle kaplı pencerelerin ardında, dar sokaklara açılan kapıların önünde ve geniş avlularında biriken hikayeler, Muratpaşa Belediyesi’nin “Hafıza Mekanları ve Kültürel Miras - Antalya Kaleiçi Evleri” projesinde bir araya getirildi. Üçüncü etabı tamamlan projeyle Kaleiçi’nde 61 yapının geçmişi, 4 dilde belgesele aktarıldı. Belgeseller, yapıların girişlerine yerleştirilen karekodlar sayesinde cep telefonlarıyla taranarak izlenebiliyor.

Proje, 2022’de başladı. İlk etapta 11 yapının izi sürüldü. Arşivler tarandı, fotoğraflardan ipuçlarının peşine düşüldü, konakların, evlerin sakinleriyle görüşüldü. Öyküler derlendi ve yıllara uzanan tarih 11 ayrı belgeselde anlatıldı. 1875 yılında İtalyan ve Türk ustalara yaptırılan, Antalyalıları hurmayla tanıştıran Hassun Kaptan Konağı, mahallesinde 40 yıl muhtarlık yapan Kont Salih’in evi, mübadeleyle gelen Ayşe ve Derviş Kulaksızlar çiftinin evi, dönemin Antalya Belediyesi’nde zabıta olarak çalışan Mustafa Paşa Akdemir’in Giritli bir aileden satın aldığı Paşalar Konağı’nın hikayeleri belgesellere konu oldu.

Projenin ikinci etabı ise 2023’te tamamlandı. 40 konağın daha belgeselleri hazırlandı. 1800’lerde İskenderiye’den göç eden ve ‘Beyaz Arap’ olarak anılan ailenin yaşadığı Melek’in Evi, Antalya 1918 yılında sıtmayla mücadele ederken atlı faytonlar için kullanılan Soykam’ın Fayton Garajının da bulunduğu birçok yapının tarihi belgesellerde anlatıldı.

Projenin üçüncü etabında ise 10 yapı daha projeye dahil oldu. Anlatılan hikayeler arasında “Atatürk’ün istihbaratçısı Ali Zülfikar Bey’in” yaşadığı ev de yer alıyor. Yanyalı bir posta memuru olan Ali Zülfikar Kılıçarslan, İzmir’de görev yaptığı mütareke yıllarına Rumların ve İngilizlerin faaliyetlerini, Anadolu’da Milli Mücadele’yi başlatan Mustafa Kemal’e ‘Murtaza’ takma adıyla gönderdiği biliniyor. Ancak bir istihbaratı ulaştırırken kimliğinin deşifre olacağından şüphelenen Ali Zülfikar Bey, Antalyalı Ali Bey ismiyle seyahat belgesi düzenleyerek Saligen Vapuru ile Antalya’ya kaçıyor.

Ali Zülfikar Kılıçarslan, Antalya’ya geldikten sonra Antalya Postahanesi’nde çalıştı, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk uçak postası gönderimini buradan yaptı. Ali Zülfikar Bey, 16 Aralık 1922’de Antalya iskelesinde ‘Nakliyatı Bahr’ adlı bir şirket kurarak gümrük komisyonculuğu yapmaya başladı. Ali Zülfikar Bey’in Kaleiçi’nde ailesiyle yaşadığı evin ise Atatürk tarafından kendisine verildiği biliniyor.
Antalya,Muratpaşa Belediyesi